Interview met Marieke van Goor | Juli 2020
Door Suzan Klein Gebbink, trekker Werkplaats Voedselverspilling Regio Foodvalley Circulair

Het onderwerp food en voedselverspilling is iets waar Marieke van Goor zich dagelijks mee bezighoudt. Zowel tijdens haar werk bij de gemeente Ede als privé. Voeding met een kleine voedselafdruk kan overal bereikt worden.

Marieke werkt nu tien jaar bij gemeente Ede. Ze werkt er als adviseur bedrijfsadministratie en sinds drie jaar is ze daarnaast een dag per week projectleider food, voedselverspilling en educatie. “Dat is een heel leuke combinatie! Het komt niet zomaar uit de lucht vallen”, zegt Marieke. “Mijn vader komt uit de horeca en opa en oma van een boerderij. Ik heb zelfs de horeca-managersopleiding gedaan, alleen de werktijden van de horeca vond ik niet prettig. Daarom ben ik daarna Bedrijfseconomie gaan studeren. De combi tussen mijn twee studies was er ook in mijn werk op de financiële afdeling bij de Bilderberg tijdens mijn studie. 

Zuinige lekkerbek

Marieke heeft veel met het onderwerp voedselverspilling. “Ik heb vroeger altijd meegekregen zuinig en bewust om te gaan met eten. We zijn wel lekkerbekken thuis, dus we waren gewend om van niets tóch iets te maken!” Haar partner heeft dat juist met afval. “Voor ons is het de kunst om zo min mogelijk betaald afval aan de weg te zetten. Daarom geen cups meer voor de koffie en de koffieprut gaat in de tuin. We kopen veel lokaal en proberen verpakkingen te verminderen. Dat geef ik ook mijn kinderen mee”.

Over Ede en food

De Gemeente Ede heeft sinds 2015 een visie Food die in het programma Food is uitgewerkt tot een voedselbeleid. Marieke vertelt: “Hierin proberen we zo integraal mogelijk alle Food-gerelateerde onderwerpen op te pakken, zowel economisch als sociaal-maatschappelijk. Hoe kunnen we als gemeente bijvoorbeeld aantrekkelijker worden voor bedrijven, kennisinstellingen en bezoekers? En hoe kunnen we meer doen voor de gezondheid van mensen en de voedselomgeving? We bevorderen nieuwe verbindingen, versterken de link tussen stad en buitengebied en stimuleren bewustwording rondom gezond en duurzaam voedsel. We willen daarin ook een voorbeeldgemeente zijn. We zijn natuurlijk ook actief onderdeel van de Regio Foodvalley en de eerste gemeente met een wethouder Food. Dat geeft al aan hoe hoog dit onderwerp bij ons op de agenda staat.” 

Wat doen jullie dan op het gebied van Voedselverspilling tegengaan?

Eén van de beoogde resultaten van het programma Food is het verminderen van voedselverspilling, zodat in Ede de voedselafdruk kleiner wordt. De gemeente doet dat door het faciliteren van initiatieven en aan te haken bij lokale, regionale en landelijke activiteiten en ontwikkelingen. Marieke: “In het verleden hebben we bijvoorbeeld met onze inwoners meegedaan aan een foodbattle, een wedstrijd tegen voedselverspilling. Ook namen we deel aan een onderzoek van FoodWIN om per doelgroep in beeld te brengen wat we verspillen en welk deel vermijdbaar is.”

Vanaf 2019 richtte gemeente Ede zich met name op Edese out-of-home plekken. Marieke: “We deden bijvoorbeeld mee aan Restaurants van Morgen, een project in Regio Foodvalley waarbinnen 23 restaurants, waarvan acht uit Ede, een jaar actief zijn bezig geweest met het verduurzamen van hun menu. Een ander project was Samen voor Ede, waarin VoedselSurplus zorgde voor een 1-op-1 koppeling tussen een aanbieder van voedseloverschotten (supermarkt) en een sociale maatschappelijke organisatie die de voedseloverschotten afneemt om daar eettafels van te maken. Zo wordt niet alleen voedselverspilling verminderd, maar ook eenzaamheid en armoede. In acht maanden is er voor ongeveer 4.000 maaltijden panklare groentes, vlees en vis gedoneerd. Dat heeft een hoop kosten bespaard, maar ook 20 ton aan CO2.” Ook noemt Marieke het project Food2ndLife' van zorgcoöperatie ’s Heeren Loo in Ede. In een 6-weekse pilot zijn voedseloverschotten van twee Albert Heijn-winkels omgezet in gezonde maaltijden voor bewoners van ’s Heeren Loo. 

Jullie hebben in je bedrijfsrestaurant en catering al veel winst gemaakt, wat hebben jullie gedaan?

“In 2018 hebben we een meting van de verspilling in het bedrijfsrestaurant en de catering en een verkenning onder medewerkers gedaan. Wat opviel was dat met name veel vloeistoffen zoals koffie, thee en water werden verspild en broodjes overbleven na een geserveerde lunch bij een vergadering. We hebben het cateringbeleid veranderd en de effecten op voedselverspilling opnieuw gemeten. Het overschot van vloeistoffen is hierdoor maar liefst 94 procent gedaald! Simpelweg bereikt door geen kannen koffie, thee en water meer te verstrekken en deelnemers aan vergaderingen hun koffie zelf te laten halen bij de koffiecorners op de gang. Daarnaast kunnen alleen groepen boven twintig mensen nog lunches bestellen. En checkt de restaurant-medewerker vlak voor zo’n vergadering nogmaals het aantal geboekte lunches door contact op te nemen met de afdeling om zo voedseloverschotten te voorkomen. De restanten die vervolgens nog overblijven laten we ophalen door ReFood, een partij, ook partner van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair, die voedselrestanten omzet tot duurzame energie en meststof voor landerijen. Dit alles heeft geresulteerd in een enorme daling qua verspilling.”

Wat een hoop veranderingen al!

“Ja, maar we zijn er nog niet. Zo willen we graag nog meer bewustwording bij onze eigen medewerkers omtrent gezonde en duurzame voeding. Dat willen we gaan doen door middel van voorlichting en voedingsadviezen en door een nog gezonder en duurzamer assortiment aan te bieden.

Ook blijven we onderzoeken hoe we voedselverspilling in het bedrijfsrestaurant en bij de catering nog meer kunnen terugdringen door periodieke metingen te blijven doen. Daarom doen we in de regio mee aan de Werkplaats tegen Voedselverspilling van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair om zo te kijken waar we samen op kunnen trekken en meer kunnen bereiken.”

Kun je iets vertellen over die periodieke metingen? 

“Door Corona wordt er momenteel minder gebruik gemaakt van het bedrijfsrestaurant en ook van het catering/lunchaanbod natuurlijk. Maar, onze ambitie is om daarna de verspilling nog verder te verminderen. We zijn van plan om periodieke metingen uit te voeren, samen met de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling, de WUR en de Werkplaats tegen Voedselverspilling van Regio Foodvalley Circulair. De WUR heeft namelijk een zelfmonitoring opgezet voor het in kaart brengen van de verspilling. Door dat jaarlijks te doen, ontstaat er naast een 0-meting, ook een monitoring. De gegevens worden door WUR geanalyseerd en in een rapportage met adviezen aangeboden. Ook worden de gegevens geanonimiseerd opgenomen in een lange termijn database over de trends en ontwikkelingen van verspilling bij verschillende soorten ketenbedrijven. Het is voor ons belangrijk dat we deelnemen aan zo’n kennisproject, zodat we ons steentje bijdragen.

We hopen deze meting te doen in het najaar van 2020, op het moment dat het bedrijfsrestaurant weer redelijk draait. Samen met Martijntje Vollebregt van Wageningen UR kijken we samen hoe de meting er voor ons het beste uit kan zien. De resultaten worden gedeeld in de Werkplaats Voedselverspilling waar ook met andere regionale ketenpartijen onderzocht wordt hoe verspilling verder kan worden teruggedrongen.”

Daarnaast onderzoeken we op welke wijze we samen met de medewerkers van het bedrijfsrestaurant verder kunnen inzetten op bewustwording onder ons personeel en op gezonde voeding met een kleine voedselafdruk. Zo geven we als gemeente zelf het goede voorbeeld en dragen bij aan de doelen die wij hebben binnen Programma Food.” 

Nog een tip voor andere overheden, bedrijven en instellingen in Regio Foodvalley?

“Dat is simpel, doe ook mee! In Nederland staan we voor de opgave om in 2030 de voedselverspilling met vijftig procent te verminderen, om zo bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen en de CO2-uitstoot te verminderen. Ga dus ook aan de slag met voedselverspilling. Je hoeft niet altijd het wiel zelf uit te vinden, want gezamenlijk optrekken in projecten helpt ook. Samen met andere overheden, kennisinstellingen en bedrijven kunnen wij ervoor zorgen dat wij het verschil gaan maken, de wereld een beetje beter maken en kunnen we de inwoners van onze dorpen en steden ook enthousiasmeren en stimuleren hiermee bezig te gaan.” 

Breng uw voedselverliezen in beeld

Gemeente Ede is één van de partijen die in Regio Foodvalley meedoet aan de 0-meting voedselverspilling. De gemeente wil weten welke voedselverliezen nu nog optreden en wat zij daar aan kunnen doen. Wilt u ook weten welke voedselverliezen u heeft? U kunt meedoen aan een zelfmonitor van de WUR. Op 12 oktober vertellen we u er alles over tijdens de volgende werkplaatsbijeenkomst.