Dinsdag 7 juni vond weer een bijeenkomst plaats van de Werkplaats Circulaire voedselketens. Het onderwerp was voedselafval in de binnensteden van Regio Foodvalley en de zoektocht naar circulaire oplossingen. Met zo’n 25 online deelnemers bespraken we diverse recente ontwikkelingen om zo samen tot één of meerdere pilots te komen.

Actualiteiten

Allereerst heeft werkplaatstrekker Suzan Klein Gebbink de deelnemers bijgepraat over diverse ontwikkelingen rondom de Werkplaats Circulaire Voedselketens: “de focus ligt bij het versterken van ketensamenwerking”. We kunnen voedselverspilling en andere verliezen verminderen door de ontwikkeling van circulaire ketens. Vanuit de werkplaats kunnen we ondernemers en samenwerkingen daarbij helpen. Het project over voedselafval in binnensteden is daarbij momenteel de prioriteit, daarover deze werkplaats van vandaag. Ook speelt nog de zoektocht naar een locatie voor een ‘sociale verspillingshub’ met onder meer Voedselsurplus waar voedselresten van supermarkten gebundeld kunnen worden voor sociale organisaties. Ook lijkt er toenemende interesse bij cateraars voor het onderwerp voedselverspilling en duurzaam cateren. Daarnaast starten we in september een onderzoek met studenten naar andere relevante grote reststromen in de regio, waarmee we kansrijke stromen zichtbaar willen maken voor zowel humaan gebruik, veevoer als eiwittenteelt. We willen natuurlijk aanjagen om dit soort stromen volgens de ladder van Moerman te verwerken.

Verder zijn er diverse programma’s en soms subsidies waar ondernemers gebruik van kunnen maken. Momenteel loopt bijvoorbeeld Gelderland van Morgen. Ook zijn er plannen om in het najaar een CIRCO Track Food te starten.

CIRCO Track Food

Tim Bulters van CIRCOhub Midden Nederland licht kort toe hoe deze CIRCO Track kan werken. Doel is om samen met ondernemers nieuwe circulaire samenwerkingen en ketens te starten. Rabobank (ook partner van het Living Lab) is een actief betrokken partij. CIRCOhub Midden-Nederland en Regio Foodvalley Circulair zijn samen bezig om een CIRCO-track food voor te bereiden en met geïnteresseerde ondernemers te bepalen hoe deze er uit kan zien. Interesse? Neem dan contact op met werkplaatstrekker Suzan Klein Gebbink.

Onderwijs

Verder lichtte Wieke Bonthuis toe hoe onderwijs (mbo, hbo en wo) een rol heeft in de werkplaats en kan ondersteunen bij de projecten en ondernemers. Studenten kunnen een frisse blik geven op de situatie en deze samenwerkingen leveren heel leuke resultaten op. Er zijn diverse opleidingen en niveaus betrokken. Indien je een mogelijke vraag hebt, casus of bijvoorbeeld een stage-opdracht, neem dan contact op met Wieke Bonthuis om samen te bekijken op welke manier we iets met onderwijs zouden kunnen.

Circulaire samenwerkingen in het Living Lab

De Werkplaats Circulaire Voedselketens is onderdeel van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair. Daar vinden regelmatig werkplaatsbijeenkomsten plaats, zowel online als offline, op de thema’s bouw, waterstof en bijvoorbeeld meetbaarheid. Binnen het Living Lab werken verschillende sectoren samen en zoals programmamanager Carolien Huisman zegt: ‘’uit die samenwerking, daar komen dingen tot stand!’’. Met als ultiem doel om uiteindelijk de landelijke, Europese en zelfs mondiale doelstellingen te behalen. Wat betreft voedsel gaat dit bijvoorbeeld om de Europese doelstelling om voedselverspilling met 50% te hebben verminderd rond 2050. 

Toelichting onderzoek binnensteden en casus binnenstad Rhenen

De verkenning naar voedselafval onder kleine horecaondernemers in de Regio Foodvalley werd kort door Hugo Korf toegelicht, die hij samen met 17 WUR medestudenten in juni 2021 heeft uitgevoerd. Met als uitkomsten: beperkte kennis en bewustzijn ondernemers (maar wel bereidheid), weinig afvalscheiding en vaak niet collectief, weinig samenwerking stakeholders en onduidelijkheid over verantwoordelijkheid, en de hinder van voedselveiligheidsvoorschriften bij circulaire initiatieven.

Eind 2021 deden we nader onderzoek met Rhenen als casus, licht Suzan Klein Gebbink toe. Er vindt nauwelijks afvalscheiding plaats, zo bleek, laat staan slim gebruik van voedsel- en snijresten. Het onderzoek leverde heel concrete inzichten op. Zo weten wat dat ondernemers in de binnenstad onder meer ruimtegebrek en stankoverlast ervaren en zeker interesse hebben in nieuwe aanpakken, zo lang het maar praktisch uit te voeren is. Zij hebben doorgaans weinig tijd (zeker nu) en weinig kennis van deze onderwerpen en trekken er graag samen met onder meer de gemeente en de regio in op. De uitkomsten van dit onderzoek worden nu verwerkt tot een concreet plan om onder meer de voedselverliezen te gaan meten en diverse mogelijke oplossingen naast elkaar te leggen in een soort business case. 

Inspiratie van De Clique

De Clique is een initiatief in Utrecht dat vooroploopt in de gezamenlijke inzameling en verwerking van voedselreststromen uit horeca. Als vertegenwoordiger van De Clique, heeft Sanderine van Odijk hun initiatief toegelicht en tips gegeven over de aanpak in Regio Foodvalley. De Clique collecteert de diverse stromen en bundelt deze op een locatie in Utrecht. Van daaruit worden sommige stromen naar elders gebracht voor verwerking, zoals sinaasappelschillen. Andere stromen worden door De Clique zelf verwerkt, denk aan koffiedik waarop oesterzwammen worden gekweekt en compostering van snij- en etensresten tot een product voor bodemverbetering. De Clique werkt met diverse bakken voor de verschillende grondstoffen, haalt de grondstoffen op en verkoopt de producten na verwerking waar mogelijk weer aan dezelfde partners terug. Zo ontstaat een circulair ecosysteem in en rond een stad. 
Uiteraard is Regio Foodvalley totaal anders dan de stad Utrecht. Onze uitdaging is juist de kleine schaal en grotere afstanden. Zowel de Clique als deelnemers uit onze regio zien dat nodig is om de ondernemers te ontzorgen en dat zij daardoor (toch) kunnen bijdragen aan een circulair systeem.
We onderzoeken op welke manier we de ervaringen van De Clique in Regio Foodvalley kunnen inzetten. 

Circulaire ontwikkelingen door de hele regio

Tot slot van de bijeenkomst hebben verschillende aanwezige gemeenten en andere deelnemers vertelt over relevante aanknopingspunten en initiatieven in hun eigen organisatie of gemeente. Zo was er onder meer Stichting Buitenzorg die in Veenendaal start met een project om brood van particulieren te collecteren en gezamenlijk te verwerken. Aanleiding was een kinderboerderij waar keer op keer erg veel restbrood beschikbaar kwam vanuit consumenten. 

Mocht u meer toelichting willen op de genoemde onderwerpen of vindt u het interessant om meer te weten te komen. Stuur een mail naar Suzan Klein Gebbink om u vraag te stellen of toegang te krijgen tot de video-opname van de bijeenkomst.