Voedselafval in binnensteden: veel winst te behalen door bundeling en samenwerking

Onderzoek door studenten Wageningen UR 

18 studenten van Wageningen UR deden onderzoek naar oplossingen voor voedsel-afval bij kleine ondernemers in binnensteden van Barneveld, Rhenen, Wageningen en Ede. Zij interviewden in totaal maar liefst 150 ondernemers en zo’n 460 consumenten. Op 1 juli presenteerden zij de resultaten. De conclusie: er is veel winst te behalen door samen op te trekken. 

Weinig bewustzijn

In binnensteden zijn veel kleinschalige bedrijven, zoals speciaalzaken, afhaal-ketens, horeca en andere kleine retail. Voor inwoners organiseren de gemeenten de collectie en verwerking van afval. Ondernemers zijn zelf verantwoordelijk voor hun afval. Zij hebben allemaal hun eigen kanalen en dienstverleners om afval / reststromen te verwerken en af te voeren. Dat zorgt voor talloze vervoersbewegingen in de binnenstad, is vaak duur en leidt niet tot optimaal gebruik van de stromen. 
Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het meeste voedselafval allemaal bij elkaar in groene containers belandt. Dit wordt door afvalverwerkers afgehaald en doorgaans op grote afstanden getransporteerd voor vergisting. De studenten zien in deze binnensteden nog weinig circulaire oplossingen voor bruikbare delen van deze stromen, uitzonderingen daargelaten.
Ondernemers realiseren zich vaak niet welke verliezen optreden, concludeerden de studenten. Het bewustzijn over deze verliezen en vooral ook over mogelijke oplossingen voor verschillende resten is heel beperkt. De perceptie daarover verschilt tussen sectoren en ondernemers. 

Weinig tijd, grote bereidheid om mee te doen

Bij deze ondernemers ontbreekt vaak de tijd om zich hier zelf in te verdiepen. De ondernemers staan vaak zelf fulltime in de winkel, de bakkerij of restaurant. Ook zien zij weinig voorbeelden of initiatieven van collega’s om aan mee te doen. Tegelijkertijd zagen de studenten wél een grote bereidheid om mee te doen aan eventuele initiatieven. In gesprekken bleek dat een deel van de ondernemers zich realiseert dat er meer mogelijk is met deze stromen en het jammer vindt dat alles op een hoop in de container verdwijnt. 

Oplossingen

Ondernemers kunnen genoeg oplossingen benoemen. Zoals minder verspillen in de keuken of op het bord door bijvoorbeeld scherper inkopen en creatiever koken. Ook wordt gedacht aan het scheiden van de resten om waardevolle stromen weer te laten gebruiken, als veevoer in te zetten of bijvoorbeeld collectief te laten inzamelen voor lagere kosten. Echter, de ondernemers moeten daarin worden ontzorgd. Vanwege de kleinschaligheid benoemen zij dat oplossingen aangereikt moeten worden, of in samenwerking met andere ondernemers, afvalbedrijven en bijvoorbeeld gemeenten moeten worden gecreëerd. 

“Volgens mij begint het met meer samenwerking tussen lokale ondernemers om samen naar oplossingen te zoeken. We hebben allemaal hetzelfde probleem.”
Restaurant De Koning van Denemarken

Voorbeelden

Uiteraard zijn er ook goede voorbeelden, ook in deze regio. Diverse kleine winkeliers zijn bijvoorbeeld aangesloten bij Too Good To Go, een app waarbij ondernemers aan het eind van de dag de overgebleven maaltijden, groenten en andere producten kunnen aanbieden tegen de kostprijs. Het levert voor consumenten een betaalbaar verrassingspakket op, en voor ondernemers een flinke kostenbesparing. Bij Groente- en Fruithandel Arjan Klarenbeek in Barneveld is dat op jaarbasis bijvoorbeeld zo’n € 10.000,-. Een ander voorbeeld is het Smaakpark in Ede, waar overblijfselen zoals bier worden verwerkt tot lekkere azijn en andere eetbare producten. Bij FoodSharing in Wageningen worden overgebleven producten verzameld en weggegeven. Ook zien we in diverse andere steden initiatieven waarbij bijvoorbeeld koffieprut van horeca wordt verzameld voor de teelt van oesterzwammen.

Veel winst te behalen

1. De studenten adviseren Regio Foodvalley om ondernemers op verschillende manieren te faciliteren:
   Bekendheid geven aan initiatieven waar ondernemers aan kunnen deelnemen
2. Ontwikkeling van nieuwe gezamenlijke oplossingen door bundeling van stromen en samenwerking tussen lokale ondernemers, gemeente en bijvoorbeeld afvalbedrijven 
3. Kennisuitwisseling, bijvoorbeeld via een platform
4. Bewustwording onder zowel consumenten als bedrijven

“De verantwoordelijkheid ligt nou eenmaal bij de ondernemers, maar als zij samen werken, dan zouden we als gemeenten wellicht wel mee kunnen zoeken naar oplossingen.”

Hoe verder?

De opdrachtgevers van dit onderzoek zijn blij met de resultaten en zien kansen om hier op door te pakken. Na de zomer gaan zij met ondernemers in gesprek om te komen tot concrete volgende stappen. Ook zal waarschijnlijk één van deze 18 studenten met een stage of onderzoeksopdracht een vervolg geven aan dit onderzoek. 

Proeftuin Voedselverspilling

Dit onderzoek is onderdeel van de Werkplaats Circulaire Voedselketens van Living Lab Regio Foodvalley Circulair en het programma Voedsel- en Eiwittransitie. Regio Foodvalley is een proeftuin voor verminderen voedselverspilling. Op dit onderwerp werken gemeenten, onderwijs- en kennisinstellingen en ondernemers in de regio samen met onder meer Wageningen UR, Stichting Samen Tegen Voedselverspilling en het Voedingscentrum. 

Meer lezen?

Living Lab Regio Foodvalley Circulair / Werkplaats Circulaire Voedselketens